حالا که پلتفرم VT Markets رسماً خدمات خود را به ایرانیان ارائه می‌دهد و در بین نمادهای قابل معامله‌اش بیش از ۶۱ ETF متنوع به‌صورت CFD وجود دارد، وقت آن رسیده که نگاه دقیق‌تری به این ابزار سرمایه‌گذاری بیندازیم.

ETF یا صندوق قابل معامله در بورس، یکی از جذاب‌ترین و منعطف‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهانی است. اگر می‌خواهید بدانید ETF دقیقاً چیست، چه انواعی دارد، چه مزایا و معایبی دارد، و چطور می‌توان با آن معامله کرد—در این مقاله، همه چیز را ساده و کامل برایتان توضیح داده‌ایم.

 

ETF ها چگونه کار می‌کنند؟

برای فعالیت قانونی، یک ETF باید در کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) ثبت شود. در آمریکا، اغلب  ETFها به‌صورت صندوق‌های نامحدود (open-ended) ثبت شده‌اند که تحت قانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سال ۱۹۴۰ عمل می‌کنند؛ البته برخی قوانین جدیدتر ممکن است برخی الزامات را تغییر داده باشند.
صندوق‌های نامحدود هیچ محدودیتی در تعداد سرمایه‌گذاران ندارند.

برای مثال، ETF شرکت Vanguard در حوزه کالاهای مصرفی (با نماد  VDC) شاخص MSCI US Consumer Staples 25/50  را دنبال می‌کند و حداقل سرمایه‌گذاری آن ۱ دلار است. این صندوق سهام تمام ۱۰۴ شرکت موجود در آن شاخص را در اختیار دارد؛ شرکت‌هایی شناخته‌شده مانند  Procter & Gamble، Costco، Coca-Cola، Walmart  و  PepsiCo.

در این مدل، مالکیت مستقیم بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌های زیرمجموعه صورت نمی‌گیرد؛ بلکه سرمایه‌گذاران سهامی از خود ETF را خریداری می‌کنند که مالک سهام آن شرکت‌ها است. تفاوت دیگر این مدل با صندوق‌های مشترک (mutual funds) این است که قیمت ETF در طول روز نوسان دارد؛ ولی صندوق‌های مشترک تنها پس از پایان معاملات بازار قیمت‌گذاری و معامله می‌شوند.

نکته مهم: به‌دلیل تنوع دارایی‌ها، ETF  نوسان قیمتی کمتری دارد. ETFهای مربوط به صنایع خاص یا Industry ETFs (ETFهایی که تمرکز سرمایه‌گذاری‌شان روی یک بخش یا صنعت مشخص از بازار سهام است) اغلب برای چرخش بین بخش‌های مختلف در دوره‌های اقتصادی متفاوت استفاده می‌شوند.

 

راهنمای کامل انواع ETFها

1. ETFهای شاخصی یا شاخص‌محور  (Passive): ETFهای شاخصی با هدف تقلید از عملکرد یک شاخص گسترده طراحی شده‌اند — چه یک شاخص متنوع مانند S&P 500 و چه یک بخش یا روند تخصصی‌تر و هدفمندتر. SPY نوعی ETF شاخصی یا Passive است.

 

1. ETFهای مدیریت شده فعال  (Actively Managed): این نوع ETFها شاخص خاصی را دنبال نمی‌کنند. در عوض، مدیران سبد سرمایه‌گذاری تصمیم می‌گیرند که کدام اوراق بهادار را بخرند یا بفروشند. ETFهای فعال نسبت به ETFهای غیرفعال مزایایی دارند، اما کارمزدهای بالاتری نیز دریافت می‌کنند. ARKK نوعی ETF مدیریت شده فعال است.

 

1. ETFهای اوراق قرضه  (Bond ETFs) : این صندوق‌ها برای فراهم کردن درآمد منظم برای سرمایه‌گذاران طراحی شده‌اند. پرداخت‌ها به عملکرد اوراق قرضه‌ای بستگی دارد که در سبد آن‌ها قرار دارد؛ این اوراق می‌توانند شامل اوراق قرضه دولتی، شرکتی، و اوراق قرضه ایالتی و محلی باشند که معمولاً «اوراق قرضه شهرداری» یا Municipal Bond نامیده می‌شوند. برخلاف خود اوراق قرضه، ETFهای اوراق قرضه تاریخ سررسید مشخصی ندارند. TLT نوعی ETF اوراق قرضه است.

 

1. ETFهای صنعت‌محور(Sector ETFs):  این نوع ETFها سبدی از سهام هستند که یک صنعت یا بخش خاص مانند خودروسازی یا انرژی را دنبال می‌کنند. هدف آن‌ها فراهم کردن دسترسی متنوع به یک صنعت مشخص است؛ به‌گونه‌ای که هم شرکت‌های قدرتمند و باسابقه و هم تازه‌واردهای دارای پتانسیل رشد را در بر بگیرد. XLF نوعی ETF صنعت‌محور است.

همچنین برای مثال، ETF فناوری ایالات متحده متعلق به iShares از شرکت BlackRock با نماد IYW، شاخص Russell 1000 Technology RIC 22.5/45 Capped را دنبال می‌کند.

 

1. ETFهای کالایی  (Commodity ETFs) : این نوع ETFها روی کالاهایی مانند نفت خام یا طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. ETFهای کالایی می‌توانند باعث تنوع‌بخشی به یک سبد سرمایه‌گذاری شوند. داشتن واحدهایی از یک ETF کالایی معمولاً ارزان‌تر از نگهداری فیزیکی خودِ کالا است. GLD نوعی ETF کالایی است.

 

1. ETFهای ارزی  (Currency ETFs): این ETFها عملکرد جفت‌ارزها را دنبال می‌کنند و می‌توان از آن‌ها برای سفته‌بازی روی نرخ‌های ارز بر اساس تحولات سیاسی و اقتصادی کشورها استفاده کرد. برخی افراد از این نوع ETFها برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند، در حالی که واردکنندگان و صادرکنندگان از آن‌ها برای هج کردن در برابر نوسانات بازار ارز بهره می‌برند. UUP که برای سرمایه‌گذاری روی تقویت دلار آمریکا است، نوعی ETF ارزی است.

 

1. ETFبیت‌کوین  (Bitcoin ETFs) : ETF بیت‌کوین اسپات در سال ۲۰۲۴ توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) تأیید شد. این ETFها امکان کسب سود از نوسانات قیمت بیت‌کوین را برای سرمایه‌گذاران در حساب‌های کارگزاری عادی فراهم می‌کنند، زیرا خودِ بیت‌کوین را به‌عنوان دارایی پایه خریداری و نگهداری می‌کنند. IBIT نوعی ETF بیت‌کوین است.

ETFهای آتی بیت‌کوین که در سال ۲۰۲۱ تأیید شدند، از قراردادهای آتی معامله‌شده در بورس کالای شیکاگو (CME) استفاده می‌کنند و حرکات قیمتی قراردادهای آتی بیت‌کوین را دنبال می‌کنند.

 

1. ETF  اتریوم  (Ethereum ETFs): ETFهای اسپات اتر روشی برای سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال اتر (رمزارز بومی شبکه بلاک‌چین اتریوم) بدون نیاز به مالکیت مستقیم رمزارز هستند. در ماه مه ۲۰۲۴، کمیسیون SEC به بورس‌های نزدک، بورس اختیار معامله شیکاگو، و بورس نیویورک اجازه داد تا ETFهایی را که دارای اتر هستند، فهرست کنند. ARKB نوعی ETF اتریوم است. پلتفرم VT Markets با پشتیبانی از ETFهای مرتبط با رمزارزها، مانند بیت‌کوین و اتریوم، به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدون نگهداری مستقیم ارز دیجیتال، از نوسانات این بازار بهره‌مند شوند.

در ژوئیه ۲۰۲۴ نیز SEC رسماً با آغاز معامله نُه ETF اسپات اتر در بازارهای بورس ایالات متحده موافقت کرد.

 

1. ETFهای معکوس  (Inverse ETFs) : این نوع ETFها از کاهش قیمت سهام سود کسب می‌کنند، بدون آن‌که نیاز به فروش استقراضی (short selling) باشد. ETF معکوس از ابزارهای مشتقه برای فروش استقراضی استفاده می‌کند. این نوع ETF در واقع یک "اوراق قرضه قابل معامله" (ETN) است، نه ETF واقعی. ETN نوعی اوراق قرضه است که مانند سهام معامله می‌شود و توسط نهادی مانند بانک تضمین می‌گردد. SH نوعی ETF معکوس است که اگر S&P 500 یک درصد افت کند، این ETF حدود ۱ درصد رشد می‌کند.

 

1. ETFهای اهرمی  (Leveraged ETFs) : این نوع  ETFها با استفاده از اهرم، به‌دنبال چند برابر کردن بازده سرمایه‌گذاری پایه خود هستند (برای مثال، ۲ برابر یا ۳ برابر). SPXL نوعی ETF اهرمی است که شاخص پایه آن S&P 500 است.

اگر شاخص S&P 500 یک درصد رشد کند، یک ETF اهرمی ۲× از این شاخص، ۲ درصد بازدهی خواهد داشت (و اگر شاخص ۱ درصد افت کند، ETF نیز ۲ درصد افت می‌کند). این محصولات با استفاده از بدهی و مشتقات مالی مانند آپشن یا قراردادهای آتی، بازدهی خود را چند برابر می‌کنند.

معامله ETFها در VT Markets برای کاربران ایرانی نیز از طریق حساب‌های معاملاتی ساده‌سازی شده، در دسترس قرار گرفته است و چه به دنبال ETFهای فناوری مثل XLK باشید، چه به‌دنبال ETFهای معکوس یا اهرمی مانند TQQQ یا SPXS، پلتفرم VT Markets گزینه‌های متنوعی را در اختیار شما قرار می‌دهد.

 

مزایا و معایب ETFها

مزایا	معایب
دسترسی به مجموعه‌ای از سهام در صنایع مختلف	ETFهای مدیریت‌شده فعال (Actively Managed) کارمزدهای بالاتری دارند
نسبت هزینه پایین و کارمزدهای کم	ETFهایی که تنها بر یک صنعت خاص تمرکز دارند، تنوع‌بخشی را محدود می‌کنند
مدیریت ریسک از طریق تنوع‌بخشی (Diversification)	کمبود نقدشوندگی (Lack of liquidity) ممکن است انجام معاملات را دشوار کند
امکان تمرکز بر صنایع یا کالاهای خاص	-

 

 

 

 

 

 

 

 

نحوه سرمایه‌گذاری در ETF

 ETFها از طریق کارگزاری‌های آنلاین و کارگزاران سنتی معامله می‌شوند. منابع زیادی وجود دارند که کارگزاران فعال در صنعت ETF را از پیش فیلتر کرده‌اند. افراد همچنین می‌توانند  ETFها را از طریق حساب‌های بازنشستگی خود خریداری کنند. یکی از جایگزین‌های کارگزاران سنتی، مشاوران مالی خودکار (Robo-advisors) مانند Betterment و Wealthfront هستند.

نسبت هزینه (Expense Ratio) یک ETF، هزینه اداره و مدیریت آن صندوق است. ETFها  معمولاً هزینه‌های پایینی دارند، زیرا شاخص خاصی را دنبال می‌کنند و نیاز به مدیریت فعال ندارند.

ETFها در اغلب پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری آنلاین، وب‌سایت‌های ارائه‌دهنده حساب بازنشستگی و اپلیکیشن‌هایی مانند رابینهود (Robinhood) در دسترس هستند. بیشتر این پلتفرم‌ها معاملات بدون کارمزد (Commission-free trading) ارائه می‌دهند، به این معنا که سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش ETFها نیازی به پرداخت کارمزد به ارائه‌دهندگان پلتفرم ندارند.

پس از ایجاد و تأمین مالی یک حساب کارگزاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند ETFهای مختلف را جستجو کرده و بر اساس نیاز خود خرید و فروش انجام دهند. یکی از بهترین روش‌ها برای محدود کردن گزینه‌های ETF، استفاده از ابزارهای سنجش (Screening Tools) است که بر اساس معیارهایی مانند حجم معاملات، نسبت هزینه، عملکرد گذشته، ترکیب دارایی‌ها و هزینه‌های کارمزد عمل می‌کنند.

 

صندوق‌های ETF محبوب

در ادامه برخی از صندوق‌های ETF پرطرفدار معرفی شده‌اند. برخی از این ETFها شاخصی از سهام را دنبال می‌کنند و به این ترتیب یک سبد گسترده ایجاد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر بر صنایع خاصی تمرکز دارند.

 

SPDR S&P 500 (SPY) : قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ETF که شاخص S&P 500 را دنبال می‌کند.

iShares Russell 2000 (IWM) : صندوقی که شاخص شرکت‌های کوچک راسل 2000 را دنبال می‌کند.

Invesco QQQ (QQQ) : با نام مستعار cubes، شاخص فناوری‌محور نزدک 100 را دنبال می‌کند.

SPDR Dow Jones Industrial Average (DIA) : با نام مستعار diamonds، 30 شرکت موجود در شاخص صنعتی داو جونز را دنبال می‌کند.

ETFهای بخشی (Sector ETFs) : این صندوق‌ها صنایع خاصی مانند نفت  (OIH)، انرژی  (XLE)، خدمات مالی  (XLF)، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات (IYR) و زیست‌فناوری (BBH) را دنبال می‌کنند.

ETFهای کالایی (Commodity ETFs) : این ETFها کالاهایی مانند طلا  (GLD)، نقره  (SLV)، نفت خام (USO) و گاز طبیعی (UNG) را دنبال می‌کنند.

ETFهای کشوری (Country ETFs): صندوق‌هایی که شاخص‌های اصلی بازار سهام کشورهای خارجی را دنبال می‌کنند اما در آمریکا و به دلار معامله می‌شوند. نمونه‌هایی از این دسته شامل چین (MCHI)، برزیل (EWZ)، ژاپن (EWJ) و اسرائیل (EIS) هستند. برخی دیگر بازارهای خارجی در چند کشور را تحت پوشش قرار می‌دهند، مانند اقتصادهای در حال توسعه (EEM) و اقتصادهای توسعه‌یافته (EFA).

 

مقایسه ETFها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سهام

اکثر سهام، ETFها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را می‌توان بدون پرداخت کمیسیون خرید و فروش کرد. تفاوت اصلی بین صندوق‌ها )اعم از ETF و صندوق‌های مشترک) با سهام در این است که برخی از آن‌ها کارمزد مدیریت دریافت می‌کنند، هرچند این کارمزدها در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته‌اند. در مجموع، ETFها معمولاً کارمزدهای کمتری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند.

 

	ETFها	صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک	سهام
چیستی	سبدی از اوراق بهادار یا کالاها را دنبال می‌کنند.	سرمایه‌گذاری جمعی در اوراق قرضه، اوراق بهادار و ابزارهای مالی دیگر.	سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس.
قیمت‌ها	ممکن است با قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از ارزش خالص دارایی (NAV) معامله شوند.	با ارزش خالص دارایی (NAV) کل صندوق معامله می‌شوند.	قیمت‌ سهام بر اساس عملکرد واقعی در بازار تعیین می‌شود.
نحوه معامله	مانند سهام، در ساعات کاری بازار قابل خرید و فروش هستند.	فقط در پایان روز معاملاتی خرید و فروش می‌شوند.	مانند ETF، در ساعات کاری بازار قابل خرید و فروش هستند.
کارمزدها	معمولاً بدون کمیسیون و ارزان‌تر از صندوق‌های مشترک هستند.	برخی بدون کارمزد فروش هستند، اما بیشتر آن‌ها به دلیل کارمزد مدیریت گران‌تر از ETFها هستند.	در برخی پلتفرم‌ها بدون کمیسیون خریداری می‌شوند و معمولاً هزینه اضافی ندارند.
مالکیت اوراق بهادار	سرمایه‌گذاران خرد مالک مستقیم اوراق بهادار نیستند.	صندوق مالک واقعی اوراق بهادار سبد خود است.	خریدار مالک مستقیم سهام شرکت است.
ریسک	با ایجاد سبد سرمایه‌گذاری متنوع از طبقات دارایی، صنایع و ابزارهای مختلف، ریسک را کاهش می‌دهد.	با ایجاد سبد سرمایه‌گذاری متنوع از طبقات دارایی، صنایع و ابزارهای مختلف، ریسک را کاهش می‌دهد.	ریسک به عملکرد یک سهم وابسته است و برای تنوع باید چند سهم خریداری کرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سطح ریسک

سطح ریسک در ETFها به میزان احتمال نوسان ارزش سرمایه‌گذاری شما و امکان از دست دادن بخشی از آن اشاره دارد. هر ETF، بسته به نوع دارایی‌هایی که در آن سرمایه‌گذاری شده، سطح ریسک متفاوتی دارد.

به زبان ساده‌تر، وقتی از ریسک در ETF صحبت می‌کنیم، منظور این است که:

احتمال بالا یا پایین رفتن سریع قیمت ETF چقدر است؟

آیا ممکن است در کوتاه‌مدت بخشی از پول‌تان را از دست بدهید؟

یا برعکس، آیا ETF نسبتاً پایدار است و نوسان کمی دارد؟

 

سطوح مختلف ریسک در ETFها

سطح ریسک	توضیح	نمونه ETF
خیلی پایین	قیمت تقریباً ثابت است، سود کم ولی با ثبات	ETF اوراق خزانه‌داری آمریکا (مثلاً TLT)
پایین تا متوسط	نوسان کم، اما امکان زیان محدود هست	ETF اوراق قرضه شرکتی یا ETF املاک (مثلاً VNQ)
متوسط تا بالا	نوسانات معمول بازار سهام را دارد	ETF شاخصی مثل SPY یا VTI
خیلی بالا	نوسان شدید، سود یا زیان زیاد در کوتاه‌مدت	ETFهای اهرمی (مثلاً TQQQ) یا ETF رمزارزها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل موثر بر ریسک ETF

1. نوع دارایی‌ها:
   ETF هایی که در سهام فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنند، پرریسک‌تر از ETF اوراق قرضه دولتی هستند.
2. تمرکز سرمایه‌گذاری:
   ETFی که فقط روی یک کشور یا یک صنعت تمرکز دارد (مثلاً نفت یا چین)، ریسک بالاتری دارد چون تنوع ندارد.
3. استفاده از اهرم (Leverage) :
   بعضی ETFها با استفاده از اهرم، سود و زیان را چند برابر می‌کنند (مثلاً ۲ برابر یا ۳ برابر شاخص اصلی). این‌ها بسیار پرریسک هستند.
4. ریسک بازار:
   در زمان‌های نوسان اقتصادی، همه ETFها (حتی کم‌ریسک‌ها) ممکن است تحت فشار قرار بگیرند.

 

چطور ETF مناسب با ریسک خودمان را انتخاب کنیم؟

• اگر دنبال امنیت و حفظ سرمایه هستید، سراغ ETFهای اوراق قرضه یا کم‌ریسک بروید.
• اگر هدفتان رشد سرمایه در بلندمدت است،  ETFهای شاخصی مانند S&P 500 گزینه خوبی‌اند.
• اگر ریسک‌پذیر هستید و تجربه دارید، می‌توانید درصد کمی از سبد خود را به ETFهای پرنوسان اختصاص دهید.

 

جمع‌بندی
صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) راهی مقرون‌به‌صرفه برای سرمایه‌گذاری در یک سبد گسترده از اوراق بهادار با بودجه محدود فراهم می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند یک سبد سرمایه‌گذاری متشکل از یک یا چند ETF بسازند. به جای خرید سهام شرکت‌های جداگانه، سرمایه‌گذاران سهام صندوقی را خریداری می‌کنند که بخشی را عنوان نماینده از بازار گسترده‌تر هدف قرار می‌دهد. با این حال، هنگام سرمایه‌گذاری در ETF، هزینه‌های اضافی احتمالی نیز باید در نظر گرفته شود.

اگر به دنبال سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا حتی روزانه روی ETFها هستید، VT Markets با ابزارهای تحلیلی پیشرفته و اجرای سریع سفارشات، یک انتخاب حرفه‌ای است.